011 - Is het beter ONRECHT te lijden dan RECHT te doen?

Wat bijdraagt aan de scheefgroei die er in kerken ontstaan is, door eenzijdig nadruk te leggen op de vergeving van zonden en daarbij de genezing van slachtoffers van zondaars te veronachtzamen (zie mijn vorige column, is het idee dat het beter is “onrecht te lijden dan onrecht te doen”. Want dat is wat dan vaak tegen slachtoffers gezegd wordt.

Deze uitdrukking komt echter oorspronkelijk bij Plato (427-347 v. Chr) vandaan waar hij deze stelling in zijn boek Gorgias bespreekt. Ook Tullius Cicero (106-43 v.C), een Romeins staatsman en schrijver, hanteert/citeert deze uitspraak. Met andere woorden: dit was een bekend onderwerp afkomstig uit de Griekse filosofie.

In de bijbel kom je de letterlijke uitspraak zo niet tegen. Wel hint Paulus ernaar als hij te horen heeft gekregen dat leden van de christelijke gemeenschap in Korinthe, Griekenland elkaar voor de Romeinse rechtbank slepen: “Het is al treurig genoeg dat er rechtsgeschillen bij u voorkomen. Waarom lijdt u niet liever onrecht? Waarom laat u zich niet liever benadelen? In plaats daarvan begaat u zelf onrecht en benadeelt u anderen, en dan nog wel broeders en zusters” (1 Korinthe 6:7-8).
En Petrus schrijft onder andere aan christenen die vervolgd worden: “Het is beter te lijden, indien God dat wil, omdat men goed doet dan omdat men kwaad doet” (1 Petrus 3:17). En iets vergelijkbaars over slaven die mishandeld worden: “Het is een blijk van genade als iemand, doordat zijn aandacht op God gericht is, in staat is onverdiend leed te verdragen” (1 Petrus 2:18-23).

Keurt Petrus hiermee christenvervolging en slavernij goed? Geenszins! Petrus beschrijft hier hoe je je rechtvaardig moet gedragen in een onrechtvaardige situatie waar je verder helemaal NIETS aan kan doen om het te veranderen. En de basishouding van christenen is dan: verval niet zelf ook tot het doen van onrecht en doe goed als anderen jou slecht aandoen. Waarin Jezus ons is voorgegaan om Hem na te volgen, Die onze Trooster, Redder en Genezer is in zulke situaties. 

En toch kan deze uitspraak uit de Griekse filosofie een dodelijk eigen leven gaan lijden in christelijke kring. Namelijk als het uit zijn verband (van christenvervolging en slavenmishandeling of kibbelende gemeenteleden) wordt gehaald en overgeplaatst wordt naar situaties waar respectievelijk WEL iets aan gedaan kan worden en die NIET pietluttig zijn.

Zeg maar eens tegen een slachtoffer van kindermisbruik door een dominee of pastoor: het is beter onrecht te lijden...
Of zeg het eens tegen de gemeente die een oplichter als oudste in hun midden heeft, die iedereen geld afhandig maakt.
Zie je? Dan gaan je tenen zo krom staan in je schoenen dat alle naden losspringen!

Waarom? Omdat in deze situatie (een lid van) de kerk de veroorzaker is van het onrecht en niet het slachtoffer ervan. Twee slachtoffers mogen tegen elkaar zeggen: en toch zullen we hem niet vermoorden, want het is beter onrecht te lijden dan het te doen. Maar een (kerkelijke) dader mag deze woorden nooit in de mond nemen. En de mensen om hem heen, die iets aan de situatie zouden kunnen doen, dus ook niet.

Ook Paulus liet zich niet zomaar allerlei ellende welgevallen. In Handelingen 16:37-39 roept Paulus de stadsbestuurders van Filippi publiekelijk ter verantwoording en eist zuivering van hun naam op basis van het Romeins recht, nadat zij zonder proces en onterecht gegeseld en in de gevangenis geworpen waren.
Laten we daarom maar een ander christelijk principe toevoegen:

Het is beter onrecht te voorkomen, een halt toe te roepen, te bestrijden en in te perken, dan het lijdzaam te ondergaan.

Waarom? Omdat de halve waarheid van alle zonden maar onmiddellijk vergeven en het eenzijdige, uit zijn verband gerukte het is beter onrecht te lijden, een dodelijke combinatie is, die tot scheefgroei kan lijden en misbruikt kan worden.
Want het leidt ertoe dat we ERNSTIGE situaties waar we WEL iets aan kunnen doen, maar op hun beloop laten gaan. We vergeten dan recht te doen.

Dan wordt het: het is beter onrecht te lijden, dan RECHT te doen. En dat kan gewoon niet waar zijn!

 

Zo, dat moest ik even kwijt.