018 - In onze bijbels zijn foutjes geslopen.

Mijn buurman van een paar huizen verder heeft zo’n 60km-wagentje dat eruit ziet als een minitruck. Toen hij probeerde het geval in te parkeren in de lege plek precies voor mijn Twingo, kon hij ineens niet verder achteruit. Dat kwam omdat hij met de harde hoek van zijn laadbak schuin tegen mijn voorkant zat. En dus gaf hij flink gas en trok op die manier een dikke streep van rechts naar links over mijn motorkap. Het stond gelukkig op camera.
Een andere onverlaat meende zich eens tussen een aankomende auto en mijn geparkeerde auto door te kunnen wurmen, maar toen hij inzag dat dat niet ging, draaide hij achteruit en schampte mijn spatbord. Waarop hij doodleuk vertrok. Gelukkig stond ook dat op camera.
En zo heb ik nog een aantal incidenten gehad, die ik verder nooit heb laten repareren met het idee dat er morgen zo wéér iemand tegenaan zit. Het is uiteindelijk maar blikschade en ik kan er gerust mee van A naar B rijden..

De onaangename realiteit van onze bijbels is dat er foutjes ingeslopen zijn. Wij hadden graag willen zien dat elke punt en komma - of eigenlijk jota en tittel - zoals die er nu in staan, origineel waren. Maar dat is helaas niet het geval.

Een voorbeeld is 2 Koningen 25:17 waar een kapiteel bovenop de pilaren voor het tempelhuis DRIE el hoog is, terwijl dezelfde en dus gekopieerde tekst in Jeremia 52:22 VIJF el heeft staan. Dat kan uiteraard niet, dus er moet iets misgegaan zijn. 

Wat in zo’n situatie helpt, is handschriften vergelijken. Onze tekst van het Eerste Testament is in belangrijke mate gebaseerd op die van de Masoreten uit de elfde eeuw naChr. De Dode Zee-rollen stammen echter van niet al te lang vóór Jezus’ tijd en zijn dus een stuk ouder. Ouder is meestal origineler en betrouwbaarder. De Septuagint is vervolgens een Griekse vertaling in Alexandrië ontstaan ergens rond 250 vChr, die zelfs regelmatig geciteerd wordt in het Tweede Testament. Het is ouder dan de Dode Zee-rollen, maar wel geschreven in een andere dan de originele.

Door zulke andere, oudere bronnen te vergelijken, is het soms toch mogelijk om met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid vast te stellen wat de originele tekst geweest moet zijn.

In het bovengenoemde geval hebben we geluk. Er zijn twee geheel verschillende teksten - en dus uit verschillende bron afkomstig - in respectievelijk 1 Koningen 7:17 en 2 Kronieken 3:15, die ieder ook VIJF el noemen voor de hoogte van een kapiteel. Daarmee is het drie tegen één en moeten de kapitelen dus vijf el hoog geweest zijn. De Septuagint heeft ook drie staan bij 2 Koningen 25:17. Dat betekent daarom dat een vroege kopiist ergens tussen tussen de terugkeer van de ballingen naar Juda in 538 vChr (toen Ezra en collega’s alle boeken van het Eerste Testament tot dan toe geconsolideerd hebben en enkele nieuwe boeken toegevoegd hebben) en zeg 300 vChr (ruim voordat de Septuagint geschreven werd) een schrijffout gemaakt heeft en de letter die vijf voorstelt in het Hebreeuws voor de letter aangezien heeft die een drie voorstelt. Het goede nieuws is dat de rest dus kennelijk wel allemaal overeenkomt en origineel/in orde is.
Het is een herstelbaar krasje in de tekst, die echter wel nog steeds zo in onze bijbels staat.

Ik vind dit mateloos irritant, zeg ik op een bepaald moment tegen de Heer. En daarmee bedoel ik minstens zo irritant als wanneer iemand krassen op mijn auto maakt. Ik bedoel: ja natuurlijk is zo’n getal niet het belangrijkste deel van de bijbel, maar als er op zo’n plek foutjes kunnen ontstaan, dan kan het op een andere plek ook en wat moet je dan nog geloven wat waar is? Dat is tenminste het argument dat atheïsten ons onder de neus wrijven en waar misschien zelfs niet iedereen een goed antwoord op heeft. Het zou gemakkelijker geweest zijn als er een volmaakte bijbel uit de hemel was komen vallen, zoals de moslims geloven van de Koran.

Kan je in een roestige auto van A naar B rijden, was de vraag die zich daarop aan mij opdrong.
Euh... ja, was mijn onmiddellijke antwoord, zelfs in een roestig barrel kan dat nog als het maar niet doorgeroest is. 

De overlevering van het Woord van God is net als een auto die bij gebruik slijt en onderhoud nodig heeft. Het origineel vanaf de fabriek zag er prachtig uit, het glom en er zat geen krasje of deukje op. Maar elke keer dat een manuscript gekopieerd wordt, is er kans op een menselijk foutje, net zoals bij het gebruik van auto’s krassen of zelfs deuken kunnen ontstaan. Gelukkig zijn er allerlei kopieën overal op de wereld, zodat we de originele onderdelen van de een kunnen gebruiken voor het herstel van de ander, zodat het toch weer zoveel mogelijk op het oorspronkelijke lijkt.

Dat is, net zoals het onderhoud van auto’s, dan misschien wel het werk voor specialisten, maar het is zoals mijn Twingo: er is hier en daar misschien wat cosmetische schade, maar het is zeker geen roestig barrel en ik kan er uitstekend mee op de plek van bestemming komen. Zolang de motor, het chassis en de basis maar goed is. 

En zo kan de Bijbel - ook al zijn er soms wat kleine plekjes waar wat herstelwerk aan geleverd moet worden - ons gewoon prima op de eeuwige plek van bestemming brengen. De Twingo waar ik in rond rij is daar een dagelijkse demonstratie van.

 

Zo, dat moest ik even kwijt.