Traditioneel worden de eerste vijf boeken van de Bijbel toegeschreven aan Mozes. Op verschillende plekken daarin (Exodus 17:14; 24:4; 34:27, Numeri 33:1-2, Deuteronomium 31:9-11, 31:24-26) wordt gezegd dat Mozes alles op moest schrijven wat God hem vertelde. Maar dat geldt niet voor het boek Genesis. De naam van Mozes komt daar niet in voor.
Jezus verwijst op tal van plekken (Mattheüs 8:4, 19:7-8, Markus 7:10, 12:26, Lukas 5:14, 16:29-31, Johannes 5:45-47, 7:19) naar ‘Mozes’, waarmee Hij met name de wet
bedoelt die door Mozes tot ons gekomen is. De ‘wet’ is te vinden in Exodus, Leviticus Numeri en Deuteronomium. Genesis bevat de familie-geschiedenissen van Adam tot en met Jozef.
Jezus verwijst ook wel naar het boek Genesis (Mattheüs 19:4-6, 23:35, 24:37-39, Johannes 8:56), maar nergens schrijft Hij het expliciet aan Mozes toe.
Johannes 7:22 is wat het dichtste bij komt, waar Mozes en Genesis samen genoemd worden.
Johannes 7:22 Welnu, Mozes heeft u de besnijdenis gegeven – niet dat zij van Mozes komt, maar van de vaderen – en u besnijdt iemand op de sabbat.
‘Mozes’ gaf de besnijdenis als wet in Leviticus 12:3. Maar dan geeft Jezus heel nauwkeurig en terecht aan dat de besnijdenis niet vanaf Mozes gegeven was, maar al vanaf
Abraham, zoals in Genesis 17:10 staat. Nou zou je kunnen zeggen dat hiermee Mozes als auteur in verband gebracht wordt met Genesis. Maar die conclusie gaat toch net iets te ver. Jezus onderscheidt hier ‘de vaderen’
van Mozes. Vaderen staat in meervoud. Abraham was was slechts één van ‘de vaderen’. Izak en Jakob horen daar op zijn minst bij. En Jakobs twaalf zonen dan ook.
Als ‘Mozes’ de Wet inhoudt, dan betreft ‘de vaderen’ het boek Genesis. En die twee worden hier dan apart van elkaar genoemd, waarbij Genesis dus NIET van Mozes afkomstig is.
Het volgende wat we over Genesis moeten zeggen is dat het een SAMENGESTELD boek is. Dat geldt voor veel heel meer bijbelboeken overigens, maar Genesis is een geval apart, want het bestaat uit zogeheten toledoth1. Dat is een Hebreeuws woord dat generaties of afstammelingen betekent, maar helaas op allerlei plekken totaal verschillend vertaald wordt, zodat het nauwelijks meer terug te vinden is in onze vertalingen. Maar dit zijn ze:
- Generaties van hemel en aarde, 2:4
- Generaties van Adam, 5:1
- Generaties van Noach, 6:9
- Generaties van Sem, Cham, Jafeth, 10:1
- Generaties van Sem, 11:10
- Generaties van Terah, 11:27
- Generaties van Ismaël, 25:12
- Generaties van Izak, 25:19
- Generaties van Esau, 36:1,9
- Generaties van Jakob, 37:2
Nu is het zo dat vanaf hoofdstuk 37 de geschiedenis van Jozef vertelt wordt. De stijl van vertelling hier is veel uitvoeriger en van een ander karakter dan van de voorgaande toledoth of familiegeschiedenissen. Dat is te begrijpen, want Jozef werd als jonge jongen als slaaf verkocht en kwam in Egypte terecht, waar hij uiteindelijk onderkoning onder de
farao werd. Zijn verhaal is op Egyptische bodem ontstaan en opgeschreven. Die van zijn voorouders zijn in Kanaän en Mesopotamië ontstaan.
We hebben dus elf familiegeschiedenissen en tien vermeldingen van “Dit is de toledoth van”. We moeten daarom concluderen dat deze formulering telkens ACHTERAF gegeven wordt.
Genesis 2:4 is de AFSLUITING van de generatie van de hemel en de aarde die we daarvoor gelezen hebben. En de familiegeschiedenis van Jakob (37:1) wordt niet VANAF hoofdstuk 37 verteld, maar tot daar aan toe. En dan begint
die van Jozef pas.
Deze formulering is een aftiteling, zeg maar als een handtekening en het is geen opschrift of titel voor wat komen gaat. Maar het is helaas wel telkens als aankondiging van het volgende vertaald.
Nu is het zo dat een zekere luchtmacht commandant P.J. Wiseman die in Irak gestationeerd was, ontdekt heeft dat deze toledoth-structuur overeenkomt met de manier waarop er in de oudheid
op kleitabletten geschreven werd. Hij heeft daarover een boek geschreven dat later door zijn zoon D.J. Wiseman, die professor in de Assyriology was, is gecorrigeerd en geactualiseerd.2
Dat betekent de vermelde namen in de toledoth-formuleringen de AUTEURS waren van de in spijkerschrift op kleitabletten geschreven familiegeschiedenissen en stambomen. Waarbij alleen
de eerste aan God zelf toegeschreven moet worden.
Mozes heeft deze verhalen in dat geval dus niet opgeschreven vanuit een mondelinge overlevering. Hij heeft die kleitabletten vooral VERTAALD naar het Hebreeuws en ze gebundeld
in een enkel boek dat Genesis is gaan heten.
Hij had aan het hof van Egypte per slot van rekening ook de opleiding gehad om dit te kunnen doen.
Zo, dat wilde ik even kwijt.
(En nu kan je ook mijn stripverhaal van Genesis beter begrijpen!)
1 Zie https://biblehub.com/hebrew/8435.htm
2 “Ancient Records and the Structure of Genesis” (Nashville: Thomas Nelson, Inc., 1985)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten