Wij vinden dat we in een beschaafde wereld leven. Maar overal zien we steeds meer barbaarsheid opduiken. Van machtige mannen die hun positie misbruiken om vrouwen tot seks te dwingen, tot minkukels die het tot hoogste doel van hun leven gemaakt hebben om Joden te doden omdat ze denken dat ze dan 72 maagden toebedeeld krijgen in een hiernamaals. Zo hebben we Nazi’s gehad en de Inca’s/Maya’s met hun mensenoffers. En vandaag de dag hebben we ISIS/Hamas en meer van dat soort islamitisch terrorisme.
Toen de mensheid nog in haar kinderschoenen stond was dit echter de norm. Er waren ALLEEN MAAR krijgslieden van het soort die het leven voor anderen vergallen, hen probeerden te overheersen
om hen tot belastingen te dwingen, hun vrouwen probeerden te verkrachten en noem maar op.
Terach had genoeg van het religieuze extremisme van zijn tijd en vertrok uit de regio. Hij bleef halverwege steken en dus zette Abraham op aansporen van God de tocht voort om als vreemdeling
te wonen in een land dat ooit eens van zijn nageslacht zou zijn. Jakobs dochter Dina werd met geweld genomen en verkracht door zo’n lokaal heerschap die meende immuun te zijn voor wat voor gevolgen dan ook
(Genesis 34). De reactie van Jakobs zonen - het vermoorden van alle mannen en plunderen van de stad - was over de top, buitenproportioneel zouden wij vandaag zeggen. Jakob vreesde voor een vicieuze
cirkel van geweld op geweld van de omliggende koningen.
Abraham, Izak en Jakob probeerden eerlijk en rechtvaardig te zijn in een door en door slechte wereld. En dat lukte slechts met vallen en opstaan.
Jakob moest naar Egypte vluchten en zijn familie groeide daar uit tot een volk. Totdat farao Amose I vanuit het zuidelijke Thebes genoeg had van de ongebreidelde expansie van dit geïmporteerde
volk op Egyptische bodem, hen aanviel, hun steden veroverde, hen tot slaven maakte en drastische maatregelen nam om verdere machtstoename te voorkomen.1 Ook al
was het verleidelijk de religie van het gastheerland over te nemen, in grote lijnen wisten de Israëlieten vast te houden aan het geloof, de beloften, de normen en waarden van hun voorvaderen Abraham, Izak en Jakob.
Toen kwam Mozes die het volk uit Egypte leidde. Mozes moest de grondwet van Israël opstellen. De tien geboden werden de basis. De overige wetten zijn afgeleiden daarvan in concrete
situaties, als juridische uitspraken in kwesties waar mensen mee aan kwamen zetten. Jurisprudentie noemen we dat tegenwoordig. En vervolgens moesten aangestelde wijze mannen (rechters) in de lijn van de voorgaande jurisprudentie
oordelen over zaken (Exodus 18).
En wat moet je nu met het goed en kwaad in de wereld? Aan de ene kant wil je het kwaad uitbannen, heiligheid nastreven en een superheilig volk maken dat moreel boven de anderen
uitsteekt. Dat kan alleen maar als je zelfs de kleinste overtredingen op z’n zwaarst veroordeelt met de doodstraf. Maar het handhaven van zulke extreme wetten kan ook weer zoveel leed veroorzaken dat het onmenselijk
wordt.
Dus wat zie je? Gij zult niet echtscheiden zegt het zevende gebod. Vervolgens worden allerlei seksuele zonden met de doodstraf veroordeelt2.
En dan toch een scheidbrief meegeven?3
Dit is geen tegenstrijdigheid. Het is het dilemma van goed en kwaad. Doorgeslagen heiligheid wordt wetticisme en onmenselijk. Het NIET veroordelen van het kwade is echter ook geen oplossing.
Dan dalen we af tot stammen-ideologie en krijgsheren-mentaliteit: wie het meeste geweld toepast heeft gelijk.
Daarom zie je bij Mozes naast de scherpste wetten, voor het eerst ook dat er gesproken wordt over vergeving, die in specifieke rituelen uitgebeeld moet worden.
Het dilemma van Mozes is om de juiste balans te vinden tussen deze drie: heiligheid met de scherpste wetten, medemenselijkheid en vergeving. De geschiedenis van Israël laat de worsteling zien die dat met zich meebrengt en de feitelijke onmogelijkheid om dat voor elkaar te krijgen. De geschiedenis van de kerken laat dat overigens ook zien. Evenals onze persoonlijke levens.
Het ultieme antwoord op het dilemma van Mozes is Jezus. De allerheiligste Zoon van God die het toonbeeld van medemenselijkheid was en Zichzelf door de corrupte mensheid om laat brengen
alsof Hij het grootste kwaad van de wereld is, om ons zo de ultieme vergeving te kunnen schenken.
Deze wereld heeft Jezus meer nodig dan ooit.
Zo, dat wilde ik even kwijt.
1 De Israëlieten zijn te identificeren met de Hyksos. Zie mijn boek over Hosea.
2 Let op: alleen de daders worden veroordeelt. Dina-kwesties willen we niet, maar ook niet een buiten-proportionele reactie erop
met onschuldige slachtoffers.
3 Deuteronomium 24:2.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten