031 - Zeven gouden tips om ChatGPT te gebruiken voor bijbelstudie of preekvoorbereiding

ChatGPT is een soort kunstmatige intelligentie chatbot, waarmee je mensachtige gesprekken kan voeren over vrijwel elk denkbaar onderwerp. Het bestaat pas sinds eind vorig jaar, maar is qua gebruik sneller gegroeid dan elk ander sociaal medium platform. Het heeft de kennis van duizend keer Wikipedia en geeft tienduizend keer accurater resultaat dan een zoekmachine. Maar daar bovenop kan het zelfs beperkt redeneren.

De vraag is daarom hoe je dit kan gebruiken om een bijbelstudie of preek voor te bereiden.

Om het maximale uit een systeem te halen, is het nuttig om te weten hoe het werkt. ChatGPT is gebaseerd op een zogeheten Large Language Model. Dat wil zeggen: het heeft ongelooflijk veel taal bestudeerd en daar van geleerd. Zogeheten neurale netwerken zijn gebleken heel erg goed te zijn in het aanleren van patronen zoals die ook in taal voorkomen. ChatGPT kan daardoor nu voorspellen wat de mensheid zal antwoorden, als je de zin “wat is 1 plus 1” intypt. Dat zal namelijk 2 zijn. Het rekent dit niet zelf uit, het VOORSPELT het resultaat.
Maar dit gaat heel erg ver. Zo heeft het geleerd van alle keren dat het het woord samenvatting tegenkwam, hoe mensen samenvattingen maken. Of hoe ze emails schrijven. Of hoe ze javascript code schrijven. En daarom kan je nu een tekst geven en vragen om een samenvatting. Of om een samenvatting in één zin. Of om een samenvatting als uitleg aan een vijfjarige.
En dat is allemaal behoorlijk indrukwekkend.

Bijbelversie
Ik heb ChatGPT gevraagd welke bijbelversie het kent en het geeft daarbij als antwoord dat er geen enkele specifieke complete bijbelvertaling is ingevoerd en dat het mogelijk is dat het bepaalde bijbelteksten niet kent. Ik heb steekproefgewijs naar een heel aantal obscure bijbelverzen gevraagd uit het boek Genesis, zoals bijvoorbeeld namen uit het geslachtsregister van Ezau, en het reproduceerde ze allemaal feilloos. ChatGPT legde zelf uit, dat het dit ‘wist’ door citaten in documenten. De bijbelversie van ChatGPT is daarom een soort samengesteld universeel beeld van elk bijbelvers en niet een specifiek ingevoerde vertaling. Handig om te weten! Het kan er dus ook wel eens naast zitten.

Tip 1. Als slimme zoekmachine, encyclopedie en concordantie
Stel dat je op zoek bent naar een specifiek bijbelvers, waarvan je niet meer weet waar het staat. In ChatGPT typ je: waar staat de profetie dat Elia zal komen? En je krijgt het antwoord, plus een korte uitleg van de betekenis.

Tip 2. Om te brainstormen
Heb je ideeën nodig? Vraag dit: geef me tien ideeën voor een bijbelstudie over...
Zit er iets leuks tussen, vraag daar dan op door. 

Tip 3. Om algemene of juist andere gezichtspunten aan te reiken
Je kan vragen: wat is de gangbare uitleg van vers xyz. ChatGPT geeft wel ontzettend politiek correcte antwoorden. Je krijgt bij alles disclaimers in de zin van: hier wordt verschillend over gedacht door geleerden, en: raadpleeg theologen hierover. Dus soms moet je een beetje doordrukken om resultaat te krijgen.
Je kan bijvoorbeeld vragen: wat betekent de derde hemel? Je krijgt dan een uitstekend antwoord. Maar als je daar niet onmiddellijk tevreden mee bent, kan je simpelweg doorvragen: geef me een aantal alternatieve uitleggingen. En hoppa, je krijgt vijf andere mogelijkheden aangereikt.

Tip 4. Als sparringpartner
Je kan een redenatie opzetten om een bepaalde gedachtegang uit te proberen.
Ik vroeg bijvoorbeeld wat de vrouw van Openbaring 12 betekent. ChatGPT vertelt dan dat er drie gangbare uitleggingen zijn: Israël, Maria of de Kerk. Als ik dan zeg: kan het ook alledrie tegelijk zijn, dan antwoord hij: ja, dan krijg je een meerlagige uitleg, bla bla.
Ik druk dan door: nee, dat bedoel ik niet. Ik bedoel: als het de vroege Joodse Kerk betreft, dan is het alledrie tegelijkertijd waar, omdat Maria daar onderdeel van was. Waarop ChatGPT welhaast enthousiast antwoordt, dat dit inderdaad heel erg goed kan.
ChatGPT kan dus niet (of nog niet, of nooit?) uit zichzelf bedenken dat het de eerste Joodse Kerk zou kunnen betreffen, omdat het probeert te voorspellen wat de mensheid zou antwoorden. Als het nooit een tekst tegengekomen is die dit suggereert, zal het dit dus ook niet kunnen voorspellen. Maar als ik de suggestie doe, is het wel heel erg goed in staat dit te evalueren. Maar hij onthoudt dat dan weer niet.

Tip 5. Om voorstellen te doen voor de inhoud.
Zie mijn column over de historiciteit van de opstanding van Jezus. Daar zitten toch verrassende elementen in, die niet iedereen zomaar zou bedenken. En dat kan je dus helpen om je eigen verhaal mee aan te vullen. Ik bedoel: ik heb er een column over geschreven!
Zo heb ik “Genereer een aantal clickbait titels voor mijn column” geprobeerd, en tien hilarische voorstellen gekregen, die je hieronder kan zien, maar waar ik toch maar van afgezien heb.

Tip 6. Om feedback te krijgen op door jou geschreven tekst.
Ik kan een hele column van mij invoeren en vragen om verbeteringen te doen, om tegenargumenten te geven, of andere gezichtspunten te geven.
Het is wel zo dat ChatGPT 3.5 maar drieduizend tokens aankan. Een token is meestal één woord. De manier waarop ChatGPT onthoudt en ingaat op wat er gezegd was, is door tot 3.000 tokens van het voorgaande mee te sturen, met de nieuwe input. Alles wat ouder is dan die 3.000 vergeet hij dus.

Tip 7 Vraag naar historische, geografische en culturele context
Omdat de kennis van de hele wereld voor een groot deel ingebakken zit in ChatGPT, kan het je ook heel veel informatie geven buiten de bijbel om. Als je het bijvoorbeeld over de Babylonische ballingschap wilt hebben, dan kan ChatGPT je zo alle informatie aanreiken die het beschikbaar heeft.

En ja, dit laatste punt is mij dus door ChatGPT zelf aangereikt op de vraag: geef me tien ideeën hoe ChatGPT te gebruiken voor een preek of bijbelstudie. En ja, ik heb de tekst voor deze column laten checken door ChatGPT. Het antwoord staat hieronder ook als extraatje vermeld.

Conclusie
ChatGPT is net een soort persoonlijke assistent waar je mee kan overleggen en die ontzettend veel weet en waar je alles tegenaan kan gooien. Maar je moet het niet zelf de tekst laten schrijven. Het is niet heel erg goed in theologie. Het geeft je zowat bij elk antwoord een disclaimer dat er allerlei interpretaties zijn en je echte theologen moet raadplegen. Desondanks is het in vele opzichten bruikbaar als een efficiënt hulpmiddel.
En ik kijk om eerlijk te zijn reikhalzend uit naar de dag (die er gewoon gaat komen!) waar de hele bijbel in de grondtekst, en desnoods met ALLE manuscripten in Hebreeuws en Grieks die er ooit gevonden zijn, zowel als alle vertalingen in alle talen, gebruikt zijn om de AI te trainen.
Vervolgens kan je hem ook volgooien met alle theologie tot op de dag van vandaag. Je krijgt dan een Biblehub op steroids in het kwadraat.
En als klap op de vuurpijl, kan dit in elke moedertaal die je maar wenst geraadpleegd en bevraagd worden.

In mijn volgende column zal ik uitleggen hoe je ChatGPT kan superchargen.

- - - - - - -

Naschrift 1: dit waren de clickbait titels.

1. "Ontketen de kracht van ChatGPT: 7 verbluffende manieren om bijbelstudie en preekvoorbereiding radicaal te veranderen!"
2. "Ontdek de ultieme bijbelstudie-hack: hoe ChatGPT uw prediking voor altijd kan transformeren!"
3. "Van nul tot held: hoe ChatGPT de game-changer werd voor dynamische bijbelstudie en het maken van preken!"
4. "De geheimen van ChatGPT ontsloten: de onmisbare tool voor predikanten en predikers overal!"
5. "Zeg vaarwel tegen urenlang onderzoek: ChatGPT onthult 7 epische manieren om je bijbelstudie en preken een boost te geven!"
6. "De toekomst van preken is hier: hoe ChatGPT de manier verandert waarop we bijbelse teksten benaderen!"
7. "ChatGPT: de wonderassistent die elke predikant nodig heeft om onvergetelijke preken te houden!"
8. "Breng een revolutie teweeg in uw preekstijl: 7 adembenemende technieken met ChatGPT voor krachtige bijbelstudie!"
9. "Ontketen uw predikingspotentieel: hoe ChatGPT uw preken naar een geheel nieuw niveau kan katapulteren!"
10. "Van zoeken naar zweven: hoe ChatGPT gewone preken transformeert in buitengewone ervaringen!"

Naschrift 2: Het antwoord van ChatGPT op deze column.

Dit was mijn vraag: Ik zal je de tekst geven van een column. Controleer deze op feitelijke onjuistheden en doe een paar suggesties om het te verbeteren of aan te vullen. Dit is de column: {tekst van de column}.

Dit was het antwoord:

Hier zijn een paar suggesties om de column te verbeteren en aan te vullen 

1. Introductie: Voeg een inleidende alinea toe om de lezers te betrekken en hen een idee te geven van het belang van bijbelstudie en preekvoorbereiding. Leg uit waarom het gebruik van ChatGPT voor deze doeleinden relevant en waardevol is.
2. Feitelijke nauwkeurigheid: Verduidelijk de beweringen over ChatGPT en zorg ervoor dat ze overeenkomen met de werkelijkheid. Controleer bijvoorbeeld of de bewering dat ChatGPT de kennis heeft van duizend keer Wikipedia en tienduizend keer accuratere resultaten geeft dan een zoekmachine juist is. Gebruik specifieke bronnen om de juistheid van deze claims te ondersteunen.¹
3. Nadruk op theologisch perspectief: Hoewel ChatGPT nuttig kan zijn bij bijbelstudie en preekvoorbereiding, benadruk het belang van theologische begeleiding en raadpleging van deskundigen. Verduidelijk dat ChatGPT geen theologische autoriteit is, maar eerder een hulpmiddel om ideeën te genereren en inzichten te verkennen.²
4. Uitbreiding van tips: Voeg meer tips toe en geef gedetailleerdere voorbeelden van hoe ChatGPT specifiek kan helpen bij bijbelstudie en preekvoorbereiding. Denk aan aspecten zoals literaire analyse, historische kritiek, hermeneutiek en praktische toepassingen van Bijbelse principes³.
5. Kritische reflectie: Moedig de lezers aan om kritisch te denken en de gegenereerde informatie van ChatGPT te evalueren. Wijs erop dat menselijke beoordeling en theologische afweging noodzakelijk zijn om de waarde en betrouwbaarheid van de verstrekte inzichten te bepalen.⁴
6. Bewustwording van beperkingen: Geef duidelijk aan dat ChatGPT geen perfecte bron is en dat het antwoorden kan geven op basis van beperkte gegevens. Benadruk het belang van aanvullend onderzoek en het gebruik van andere betrouwbare bronnen om een grondig begrip van de Bijbel te ontwikkelen.⁵
7. Afsluitende gedachte: Sluit de column af met een sterke conclusie waarin je de waarde van ChatGPT erkent als een hulpmiddel bij bijbelstudie en preekvoorbereiding, maar benadruk tegelijkertijd de onvervangbare rol van persoonlijke theologische studie, gebed en gemeenschapsbetrokkenheid bij het begrijpen en verkondigen van het Woord van God.⁶

Door deze suggesties toe te passen, kun je de column versterken en de lezers een evenwichtiger perspectief bieden over het gebruik van ChatGPT in bijbelstudie en preekvoorbereiding.

---

¹  Ha ha!
²  Dit is de disclaimer die je telkens en overal bij krijgt.
³  Ja, prima.
⁴  Weer een disclaimer.
⁵  Weer een disclaimer.
⁶  Ja op zich heel prima, maar ook weer een verkapte disclaimer.